Noord-Brabant

Door: Marcia Nieuwenhuis
Gepubliceerd: vandaag 00:12
Update: vandaag 11:11

Kan de PVV de bakermat van de SP veroveren? De Pers brengt de twee Brabantse lijsttrekkers voor het eerst bij elkaar. Een bizar tweegesprek op het provinciehuis.

Kind aan huis is de 57-jarige Nico Heijmans in het Brabantse provinciehuis; hij is al zestien jaar lid van Provinciale Staten. De nukken van de toegangspoortjes – ‘de snelheid is aangepast aan de ambtenaren hier’ – kent de SP’er op zijn duimpje. PVV-lijsttrekker Mariëtte Frijters, huisvrouw opgeleid in diëtiek en rechten, was er één keer eerder voor een gesprek met de commissaris van de koningin.

‘Als wij beginnen met slaan, spring je er dan tussen?’, vraagt de SP-voorman met een knipoog, aangekomen op de 23e verdieping. ‘Ai, dan kom ik toch van mindere huize’, pareert de 57-jarige Frijters. Maar Heijmans – gestopt met kettingroken, nog steeds een doorrookte kop – neemt voor zich ‘in te houden’. ‘Ik zit al 24 jaar in de gemeenteraad en 16 jaar in de Staten...’

‘Mijn god hé!’, flapt Frijters eruit, terwijl Heijmans zijn betoog rustig vervolgt.

‘...ik heb al zoveel meegemaakt, dat je jezelf in bedwang leert te houden. Hoewel dat de laatste paar maanden minder is.’ Stoppen met roken – na tweeënhalf pakje per dag en ‘een hartattackje’ – ging hem niet in de koude kleren zitten. ‘In een debat over bijverdienen ging het bijna mis. ‘Nico, rustig, rustig, even tot tien tellen’, zei de fractie me. Dat hielp.’

‘Geplakt aan het pluche, dat kan ik niet zeggen’, stelt Frijters. De oorspronkelijke nummer drie voert pas sinds 21 januari tijdelijk de PVV-lijst aan, omdat Ronald Dol zich terugtrok nadat bij hem beenmergkanker was geconstateerd. In december stopte nummer twee Arno van Kessel al omdat hij het werk niet met de advocatuur kon combineren. ‘Ik hoop wel dat je langere tijd blijft’, zegt Heijmans. ‘Na vier jaar begin je het net te snappen.’

‘Geert bepaalt alles’
MF: ‘De PVV kan in die zin vernieuwend zijn. Wij zijn van plan om het Provinciehuis te bestormen. De politiek moet dichter bij de burger staan.’

NH: ‘Wij doen dat al. De SP organiseert manifestaties en heeft achtduizend leden in Brabant met wie we het programma bespreken. Hoe doet de PVV dat? Leden hebben bij jullie geen bal te vertellen, hoe laat je dan de burger meepraten?’

MF: ‘In onze partij kan heus iedereen wel zijn zegje doen hoor. Ons verkiezingsprogramma komt voort uit de burger.’

NH: ‘Geert bepaalt alles wat er bij jullie in het programma staat.’

MF: ‘Nee hoor. In de provincie mag je je gang gaan. Je kunt niet zeggen: wij willen moskeeën. Verder krijgen we alle ruimte.’

Over die vrijheid verbaasde de SP-lijsttrekker zich al, bij één van de belangrijkste twistpunten in Noord-Brabant: de megastallen. Zo’n dertig veehouders uit de provincie hebben bouwplannen ingediend voor stallen met meer dan vijfduizend varkens of minstens een kwart miljoen kippen. ‘In jullie programma voor de provincie zijn jullie mordicus tégen megastallen, maar landelijk stemmen jullie vóór.’

Frijters is even stil. ‘Dat komt dus...’ Ze hapert. ‘Dat is dus typisch een Brabants item. Wij zijn heel erg voor dierenwelzijn, maar agrariërs moeten we wel helpen, bijvoorbeeld door een zorgboerderij of een bed-and-breakfast.’

NH: ‘Maar waarom stemmen jullie dan landelijk tegen een motie om te stoppen met megastallen? Dat is hartstikke inconsequent.’

MF: ‘Ik kan me dat niet voorstellen. Dion Graus is onze dierenwelzijn...’ Ze hapert weer. ‘Ja, nou, goed, in ieder geval...’

NH: ‘Met bio-industrie is het precies hetzelfde, daar is de PVV landelijk ook voor.’

MF: ‘Ik ben niet landelijk bezig hè, misschien komt dat later voor mij nog wel eens, maar ik begin lekker provinciaal, voor de Brabanders.’

‘Maar Mariëtte!?’

NH (verontwaardigd): ‘Maar Mariëtte!? Net zeg je dat je niet voor moskeeën kunt zijn, omdat je daar landelijk aan gebonden bent. En nu heb je met het landelijke weer niks te maken...!?’

MF: ‘Islamisering is hét punt van de PVV. Moskeeën zijn een heel erg hot item voor ons. De Brabander herkent zich niet in zijn eigen landschap. Er zijn al 45 moskeeën en dat is meer dan genoeg.’

NH: ‘En vanwaar dat rare idee dat de Brabanders massaal wakker liggen van islamitische scholen? Dat is een spookbeeld. De aanhang van de islam neemt ook onder allochtonen af. Als ik in Brabant vraag: ‘Goh, hebt u veel last van islamieten?’, zeggen de Brabanders: ‘Nou, ikke niet’.’

MF: ‘Ik denk gewoon dat veel Brabanders zich wél onveilig voelen.’

‘Goh, vernieuwend’

Frijters noemt de reactie van de SP’er een ‘typisch voorbeeld van oude politiek’. De PVV wil er volgens haar ‘écht voor zorgen dat er verandering komt’. Heijmans reageert sarcastisch. ‘Als jullie zo nieuw zijn hè, dan gaan jullie waarschijnlijk twee partijen die in Brabant al vijftig jaar de baas zijn – CDA en VVD – aan de macht helpen. Goh, wat is dat vernieuwend.’

‘Wie zei je?’, zegt Frijters. ‘CDA en VVD hebben het sinds de Tweede Wereldoorlog voor het zeggen. Maar wat is nu het nieuwe aan de PVV?’, volhardt Heijmans.

‘Wat is het nieuwe?’, vraagt Frijters zich hardop af, gevolgd door een korte stilte. ‘Euhm ja... Dat wij geen politieke ervaring hebben. Ik sta midden in de maatschappij en ik heb het idee – jij personifieert dat een beetje – je zit al zestien jaar in de Staten. Mensen zien dat als daarboven, er wordt óver hun beslist. Wij zeggen: we moeten dat met élkaar beslissen, met de burger. Snap je? Dat bedoel ik.’

NH: ‘En hoe ga je dat doen?’

MF: ‘Hoe ga je dat doen? Euhm. Gewoon zoals ik het zeg. Dat komt na 2 maart. Het verkiezingsprogramma is ons handvat en dan kijken we wat wij daarvan, zeg maar, waar kunnen maken. Zoveel mogelijk. Hoe? Dat kan ik niet zeggen. Ik denk: helderheid, transparantie en duidelijkheid. Dat is bij andere partijen ver te zoeken.’

NH: ‘Dat staat in élk programma.’

MF: ‘Wij doen het, daar gaat het om.’

NH: ‘Jullie doen het in je eigen partij niet eens. Geert Wilders zegt voor de verkiezingen over de AOW-leeftijd: ‘65 blijft 65, het is een breekpunt’ en de dag daarna vergeet hij het weer!’

‘Sorry’
MF: ‘Ja, er zijn wel meer politici die zo euh... die zo doen hoor.’

NH: ‘Maar jullie waren toch anders dan andere politici? Nu zeg je dat hij nét zo is.’

MF: ‘Ja, nee, ja... Geert kon niet anders. Hij moest wel water bij de wijn doen.’

NH (verontschuldigend): ‘Sorry, je zit wel erg in de verdediging.’

Nu is het de SP-voorman die een stilte laat vallen. ‘Ik herken dit. Wij hebben ook altijd geroepen – en we roepen nog steeds – we zijn anders. Jouw mantra is: dit is nieuwe politiek. Maar als ik vraag wat nieuw is, hoor ik niks. Dat betekent dat over vier jaar het eind is. Dan ben jij net als ik: een ingeslapen, gecorrumpeerde politicus’, zegt hij sarcastisch. Tussen neus en lippen door vraagt hij nog even hoe lang Wilders in de Kamer werkt. ‘Zo’n twintig jaar’, erkent Frijters. Toch ziet zij dat anders. ’Na de eerste honderd dagen van deze regering, zeggen mensen: frisse wind, daadkracht. Moet je eens kijken wat minister Ivo Opstelten allemaal al heeft gedaan: moorden kunnen niet meer verjaren. En ook premier Rutte straalt daadkracht uit.’

Volgens Heijmans is er ‘nog niets wezenlijk veranderd’. ‘Voor de grap zeg ik wel eens: dankzij jullie mag ik nu in een kleine kroeg sigaretjes roken en dan met 130 naar huis rijden om daar een inbreker in elkaar te slaan. Makkelijk scoren, maar de ellende komt nog. Neem het korten op de zorgtoeslag. En heb je je wel eens afgevraagd hoeveel extra doden 130 rijden kost?’

Het cynisme spat er bij de SP’er inmiddels vanaf. ‘Op woonerven kunnen we ook wel gewoon 70 rijden. Het is helemaal niet bewezen dat dat doden kost.’ Ook de manier waarop de PVV klimaatproblematiek benadert, haalt hij erbij. ‘Als je vijfhonderd grafieken hebt, zit er altijd wel een tussen die het tegendeel beweert. Dat is hetzelfde als zeggen: mijn opa is 83 geworden, daarmee bewijs ik dat roken niet slecht is.’

‘Ik ben het soms helemaal kwijt’
Keer op keer verwondert Heijmans zich over de standpunten van de PVV. Vraag is of Frijters zich ook zo opwindt over de SP. ‘Ik moet eerlijk zeggen. Ik heb zo’n hectische tijd achter de rug dat ik geen tijd heb gehad om me er echt in te verdiepen’, erkent de PVV-lijsttrekker. ‘Is het goed als ik even iets uit mijn tas pak? Ik lul me de hele tijd vast en dat vind ik verschrikkelijk. Mag ik even mijn papiertjes erbij pakken?’

‘We doen dit met z’n tweeën’
Ze pakt er een paar kleurenprintjes bij, met een vergelijking van de punten van de SP en de PVV. ‘Soms weet ik het wel, maar soms ben ik het ook even helemaal kwijt. Als mijn man me niet zou steunen, zou het helemaal uit de hand lopen’, vertelt Frijters. ‘We doen dit met z’n tweeën’, vervolgt ze over Kees, een gepensioneerde F16-piloot. ‘Het interview met Omroep Brabant van net ging me goed af, maar dit moet ik nog leren. Ik luister altijd heel aandachtig en meelevend, alleen in een debat moet je ook je eigen verhaal vertellen.’

Heijmans, die de scholing voor de SP verzorgt, verzekert dat dit haar over twintig jaar niet meer zal gebeuren en vraagt zich hardop af waarom ze haar man niet gewoon meeneemt de volgende keer. ‘Ik kan misschien ook nog wel een klasje bij je volgen’, oppert Frijters dan uitgerekend bij haar tegenstrever. Toch vindt zij het voor twijfels over het PVV-lijsttrekkerschap dat ze waarneemt voor de ernstig zieke Ronald Dol ‘nog veel te vroeg’. ‘Minder dan een jaar geleden vond mijn sollicitatie plaats en nu zit ik hier. Mijn vader – jarenlang raadslid in Best – is 90 jaar en zit in een zorgcentrum. Hij zei me: ik heb altijd een goede fractievoorzitter in jou gezien. Ach, laat mij mijn dromen hebben.

(voor het complete artikel met foto's: klik hier )