Noord-Brabant

Een honderdtal bezoekers kwamen op 21 mei naar het symposium “Gratis met de bus de markt op?”, georganiseerd door de statenfractie van de SP.
Een vijftal sprekers brachten verschillende gezichtspunten naar voren over de mogelijkheid van gratis Openbaar Vervoer en over de ervaringen met marktwerking.

De eerste spreker, Michel van Hulten, behandelde met verve de ervaringen in België met gratis vervoer. De Belgen waren in Hasselt begonnen met enkele doelgroepen, ouderen en jongeren, om alvast de bussen op te vullen. Geleidelijk werden de mogelijkheden uitgebreid naar andere doelgroepen en naar geheel Vlaanderen. Bedrijven konden ook met de busmaatschappij, De Lijn, collectieve contracten sluiten voor hun werknemers. De ervaringen leren dat het gebruik van het openbaar vervoer fors is toegenomen en de automobiliteit op gelijk niveau is gebleven. De kosten zijn niet eens fors gestegen omdat sowieso meer mensen die wel betalen ook de bus en de metro hebben gekozen omdat zij vaker gingen rijden. Aan de andere kant kan Vlaanderen nu bezuinigen op de groei van wegen. Van Hulten wees ook op goede ervaringen in andere landen, waaronder Ierland dat al 20 jaar met gratis OV werkt.

De tweede spreker was SP-europarlementariër Erik Meijer. Meijer vertelde over het moeizame gevecht in het Europese Parlement om een algemene verplichting tot privatisering van het lokale vervoer tegen te houden. Daardoor kunnen bedrijven als De Lijn in België gemakkelijker hun eigen weg kiezen met steun van de overheid. Meijer signaleerde dat jarenlang huiver heeft bestaan in linkse partijen in Nederland om voor gratis openbaar vervoer op te treden. Dat was wel anders in de jaren 70. Hij zag nu de tijd gekomen om met brede steun opnieuw het gratis OV op de agenda te zetten. Begonnen moet worden met enkele doelgroepen om ervaring op te doen en om mensen aan het idee te laten wennen, zoals eerder in België.

De derde spreker was Peter Kortenhorst, lid van de Raad van Bestuur van Connexxion. Kortenhorst steunde het idee van tariefdifferentiatie, maar had toch grote bedenkingen bij het gratis maken. Hij provoceerde de zaal met de stelling: “Alles wat gratis is is waardeloos”. Hij bedoelde daarmee duidelijk te maken dat het gevaar bestaat van verslonzing en onderwaardering bij burgers. Kortenhorst verdedigde ook de mogelijkheid van marktwerking in het OV. De kosten zouden daarmee omlaag gegaan zijn en er is meer innovatie dan vroeger.

De vierde spreker, SP-wethouder Peter Lucassen uit Nijmegen ging vooral in op de verkoop van het lokale bedrijf Novio. Hoewel de SP in beginsel tegen privatisering is is Novio toch te koop gezet omdat door de regels van ‘Brussel’ er geen zekerheid meer bestond dat het bedrijf nog kon blijven rijden. Nijmegen is verplicht het stadsvervoer aan te besteden, zodat een ander bedrijf dan Novio de concessie zou kunnen winnen. Daarmee is het bedrijf een lege huls geworden en leidt de gemeente verlies.

De vijfde spreker was Ron van Baden, bestuurder van FNV-Bondgenoten. Van Baden was kritisch over de ervaringen met marktwerking. In het bijzonder met betrekking tot de gevolgen voor het personeel. Vergeten wordt dat er kwaliteitseisen nodig zijn voor goede service van chauffeurs en dat zij zien dat hun baan in ere wordt gehouden.