Noord-Brabant

De Noord-Brabantse SP-statenfractie wil in provinciale staten de discussie op gang brengen om uiteindelijk te komen tot gratis openbaar busvervoer voor mensen boven de 65 jaar.

De statenfractie kijkt hierbij vooral naar de situatie in België en een aantal Engelse steden, waar op een bijzonder succesvolle manier gratis openbaar vervoer voor ouderen is ingevoerd.
De fractie stelt voor om uiteindelijk te komen tot een proef in een beperkte regio met dit gratis vervoer.
Bij gebleken succes zou dit uitgebreid kunnen worden naar de gehele provincie.

Het initiatiefvoorstel:
65+ gratis met de bus
Probleembeschrijving

In tegenstelling tot de algemene trend is de vraag naar openbaar vervoer onder mensen van 65 jaar en ouder de laatste jaren niet gedaald, maar eerder gestegen. Veel ouderen zijn wegens toenemende gezondheidsproblemen minder of niet meer in staat zich zelfstandig per auto te verplaatsen. Bovendien lijkt ook het aantal ouderen toe te nemen dat zich door een achteruitgang in hun financieel- economische situatie geen auto meer kan permitteren. Hun vervoersbehoefte wordt er echter niet minder op. Enerzijds is het zaak om een sociaal isolement te voorkomen. Aan de andere kant nemen zowel de noodzaak tot verplaatsing als de reisafstand toe, met name door steeds verdergaande samenvoeging van medische voorzieningen en de noodzaak voor ouderen om langer zelfstandig te blijven wonen. Door schaalvergroting, tenslotte, zijn dagelijkse voorzieningen steeds minder vaak in het dorp of de buurt te vinden, iets wat op zichzelf de leefbaarheid van kleine kernen al aantast, maar het voor ouderen extra moeilijk maakt.

Daar komt bij dat de kwaliteit van openbaar vervoer de laatste 15 jaar achteruit gegaan is, in de steden maar vooral ook op het platteland. Loopafstanden tot haltes werden vergroot tot meer dan 400 meter en steeds meer wordt gesproken over het ‘straktrekken van lijnen’. Verpleeg – en verzorgingshuizen worden niet meer automatisch opgenomen in openbaar vervoerroutes. Dat er gelden worden ingezet voor verbetering van de toegankelijkheid van bussen en haltes komt ons dan ook voor als dweilen met de kraan open.

De wettelijke vervoersplicht van de overheid heeft met name vorm gekregen in het aanvullende vervoerssysteem van het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer. Naast andere nadelen als wachttijden en een beperkt reisgebied, hanteert het CVV fors hogere tarieven dan het reguliere openbaar vervoer en is daardoor voor met name de minder goed gesitueerde ouderen geen optie.

Voorstel
De suppletiesystematiek is vervangen door een brede doeluitkering die vanuit de rijksoverheid verstrekt wordt voor het openbaar vervoer (inclusief CVV), infrastructuur en verkeersveiligheid. Dit geeft de provincie in principe meer ruimte om nieuwe en andere beleidskeuzes te maken. Wij pleiten ervoor om deze ruimte te benutten ten gunste van de OV- afhankelijke ouderen in onze Brabantse samenleving.

In het Belgische gewest Vlaanderen is gebleken dat gratis openbaar vervoer voor verschillende groepen, waaronder ouderen, het gebruik al een aantal jaar op rij doet toenemen. Het gaat niet alleen om noodzakelijke verplaatsingen, maar ook om verplaatsingen met een sociaal en recreatief motief, bijvoorbeeld familiebezoek. De inkomstenderving wordt beperkt door imago- en spin-offeffecten. Ouderen die hun (betalende!) kinderen meenemen voor een uitje zorgen voor een netto inkomstentoename. Los van de financiële effecten wordt een significante bijdrage geleverd aan wezenlijke maatschappelijke doelstellingen als het tegengaan van isolement en het mogelijk maken van participatie.
Overigens wordt niet alleen in België maar ook in een aantal Engelse steden met succes het vervoer van ouderen geheel door de overheid bekostigd.

Wij stellen Provinciale Staten voor te besluiten:
- Een werkgroep uit haar midden in te stellen die de mogelijkheden voor organisatie van een pilot- project: ‘65+ gratis met de bus’ gaat onderzoeken;
- De commissie EMG op te dragen om de precieze samenstelling en opdracht van deze werkgroep op korte termijn verder uit te werken.