Noord-Brabant

Vandaag werd de Provinciale begroting voor 2019 besproken door de Staten. Fractievoorzitter Maarten Everling, sprak daar namens de SP-Fractie:

 “Het werk van socialisten is nooit klaar"Dit zinnetje hoorde ik ooit op een partijbijeenkomst, toen ik net politiek actief begon te worden. Op zich nog niet eens zo heel gek lang geleden, maar toch. Ik weet niet meer wie dit zei – dat kan goed onze eigen wijze oude nestor de heer Heijmans zijn geweest – maar ik weet nog wel dat ik dacht: “okay, het zal wel…”

Maar hij bleef toch hangen, want al snel merkte ik dat er altijd wel iets te doen was en is. Een probleem, groot of klein, dat ik op kon pakken en op zoek kon gaan naar een oplossing. Het liefste samen met de mensen met wie het aangaat. En dat vond – en vind ik heerlijk om te doen. Zeker in combinatie met een mooie actie.

Drieënhalf jaar geleden kwam ik hier voor het eerst binnen. Het Brabants parlement. Heel eerlijk: dat was toch echt even wennen. Met 9 mede SP’ers, in de coalitie. We kregen veel voor elkaar. Maar toch: het werk van socialisten is nooit klaar. Dat zinnetje blijft toch constant in mijn achterhoofd rondzingen. Ja, we doen veel goeds. Maar er moet nog zoveel meer dingen beter. Het klinkt misschien een beetje somber, maar voor mij is dat absoluut niet: het is voor mij een echte drijfveer. Het is voor socialisten een echte drijfveer: onvermoeibaar werken wij door om onze omgeving ten positieve te veranderen.

We hebben de VVD horen zeggen: we moeten keuzes maken. De keuzes die zij voor de toekomst lijken te maken zijn voor mij helder: economie ten koste van milieu, natuur en leefbaarheid. Hun bijdrage eindigde met: we willen een Brabant waar het goed wonen, werken en leven is. Voorzitter. Als ik hun betoog zo beluister krijgen we als het aan de VVD ligt een Brabant waar de biodiversiteit afneemt, milieu in gevaar komt en met als klap op de vuurpijl: een kerncentrale in de achtertuin!

Laten wij daar ook maar meteen helder over zijn: dat zijn niet onze keuzes. Wij zullen blijven strijden voor milieu, natuur en leefbaarheid. Ja. Ook kunst en cultuur. Economie is belangrijk. Maar de Brabantse economie wordt gemaakt door de mensen die hier in Brabant wonen. Als zij het niet goed hebben, gaat het niet goed met de economie.

Milieu, gezondheid en natuur

Ik zei al: wij hebben de afgelopen 3,5 jaar hier toch aardig wat voor elkaar gekregen. Wat ons betreft ten positieve – en ik besef tegelijkertijd dat er hier partijen zijn die daar anders over kunnen denken. Overduidelijk geen socialisten.

Om met meteen met één van de meest in het oog springende zaken te beginnen: 7 juli 2017. Maatregelen ter bescherming van het milieu, de natuur en gezondheid van mensen in Brabant. Zwaarbevochten in dit arena. En terecht, want het ging echt wel ergens over. Dat was ook te zien aan de enorme belangstelling. Dat zal niemand hier ontkennen. Over de uitkomst kunnen wij oprecht tevreden zijn. Het pakket als geheel zal in onze analyse Brabant in de komende jaren ten positieve veranderen… en dan toch weer dat stemmetje in mijn achterhoofd: …nooit klaar! Want wij zien echt wel dat er nog een hoop te doen is. Ja, we hebben stappen genomen om de neerslag van stikstof in natuurgebieden terug te dringen. Ja, we hebben tegelijkertijd maatregelen genomen om een omslag te kunnen maken naar een duurzamere veehouderij. Ja, in de meest veedichte gebieden zal het aantal dieren niet meer toenemen. Toch heb ik van begin af aan steeds benadrukt – en dat doe ik nu dus weer – de échte oorzaken moeten nog aangepakt worden. Het aantal dieren is nog veel te hoog. De slag naar duurzaamheid wordt nog veel te vaak gezocht in dure technieken. We zitten nog steeds met een enorme berg mest, dat ergens heen moet. Wat ons betreft grote vraagstukken waar we in de nabije toekomst nog echt wat mee moeten. We zijn dus nog niet klaar.

Zo ook op andere terreinen. Neem ons succes van de voorgaande perspectiefnota: kleine en middelgrote musea krijgen meer ondersteuning van de provincie. Kei goed. Zijn we hartstikke blij mee. Tegelijkertijd zien we dat niet iedereen in Brabant kan genieten van al de kunst, cultuur en historie dat we te bieden hebben. Graag zouden we zien dat mensen zo nu en dan gratis een bezoekje kunnen brengen. Zo brengen we zoveel mogelijk mensen naar de musea die Brabant te bieden heeft. We zijn dus nog niet klaar.

Q-koorts

Dan een onderwerp waar wij als SP al vaak aandacht voor hebben gevraagd en waar wij hier in de Staten – en natuurlijk ook landelijk – vaak in de voorhoede strijden voor gerechtigheid: de Q-koorts. Ondertussen zijn er 95 dodelijke slachtoffers te betreuren en velen lijden aan QVS – het Q-koorts vermoeidheidssyndroom – of chronische Q-koorts. Daar zijn geen goede medicijnen voor, veel onderzoek is nog nodig. Onlangs is er een crowdfundingsactie daarover gestart, waar wij ook meteen onze steun voor uitspraken. Vandaag dienen wij dan ook een amendement van de D66 mee in – gelukkig samen met vele andere partijen – om daar vanuit de provincie ook een bijdrage aan te leveren. Ook zie ik andere partijen hier in Brabant steeds vaker opkomen voor gerechtigheid voor de slachtoffers. Heel goed. Maar daar komt het weer: we zijn nog niet klaar. Want hier in de provincie staan we volgens mij als Provinciale Staten echt wel achter de slachtoffers. Het is alleen jammer dat een aantal partijen dat op landelijk niveau niet doen. 15.000 duizend euro is een schijntje – en wat mij betreft een belediging – voor de verwoesting die de Q-koorts bij slachtoffers aanricht. Onbegrijpelijk en onrechtvaardig. De provincie spreekt het rijk wel aan. Maar spreken alle partijen hier hun collega’s in de Tweede Kamer hier wel op aan?

Steun Voedselbanken

Nog eentje dan: steun voor de voedselbanken. Om hen te helpen het goede werk te kunnen doen hebben. Samen met de PvdA en het CDA hebben we dat toch mooi voor elkaar gekregen. Maar. Het zinnetje: we zijn nog niet klaar, komt ook hier om de hoek kijken. Want is het eigenlijk niet gewoon van de zotte dat voedselbanken überhaupt nodig zijn?

Er is nog genoeg te doen.

Algemeen over begroting

Voorzitter. Vandaag bespreken we de begroting van 2019. Een bijzonder jaar. Een jaar met verkiezingen. En dat is terug te zien in de begroting. Echt grote verrassingen en plannen staan er niet meer. Logisch, want het grootste deel van 2019 zal onder de hoede staan van een nieuw college. Betekent niet dat we geen op- of aanmerkingen hebben.

Arbeid en economie

Ik begin meteen met een hot-item arbeidsmigratie. Of eigenlijk wil ik het niet eens over de arbeidsmigratie zélf hebben, maar over de oorzaken en de effecten daarvan. Het gaat mij – en de SP – er helemaal niet om wie je bent, of waar je vandaan komt. Het gaat er ons helemaal niet om, om grenzen en deuren te sluiten voor anderen. Het gaat er ons niet om een wij versus zij verhaal. Dat leidt nergens toe, behalve tweedeling, maar zeker geen oplossingen. Waar het ons wél om gaat is gelijke kansen. Om een reële beloning voor het werk wat iemand levert.

Probleem: beloning zware arbeid lang niet voldoende

Want daar hebben we toch wel een probleem. Een veel genoemd argument voor arbeidsmigratie is: ja, maar Nederlands wíllen dat werk helemaal niet doen! Een argument dat we tientallen jaren geleden ook al hoorden, toen we vele gastarbeiders naar Nederland haalden. Maar Ja, het klopt: zolang je werk niet fatsoenlijk beloond dan is dat inderdaad een probleem. Mensen zijn wel gek om hun rug binnen een paar jaar naar de knoppen te werken als aspergesteker, maar ondertussen niet genoeg betaald krijgen om de kosten op te vangen als ze na een paar jaar helemaal niet meer kunnen werken. Dat blijven wij toch uitermate vreemd vinden. Onbegrijpelijk, eigenlijk.

Er wordt geconcurreerd op arbeidsvoorwaarden: loon en werktijden

Dan zul je vrije markt-adepten horen zeggen: ja, vrije markt is goed. Goed voor de concurrentie, goed voor de prijzen. Maar daar wil ik toch wel als socialist de andere kant van de medaille laten zien: want als prijzen steeds lager moeten, gaat dat natuurlijk ten koste van iets. En wat is dat ‘iets’ waar het makkelijkst op bezuinigd kan worden? Dat is het personeel. Je kunt proberen meer met minder mensen te doen, onder andere met behulp van techniek. Een andere oplossing is door ze minder te betalen. Of langer te laten werken voor hetzelfde geld. Daarnaast zie je een vlucht naar flexwerk en schijnzelfstandigen. Bij mij doemt het beeld van rijen dagloners voor de poorten van de fabriek op. Die kant willen wij niet op. Arbeid moet lonen.

Arbeidsmigranten

Nu zijn we tegen dat soort maatregelen in Nederland relatief goed beschermt. Er zijn CAO’s of op andere manieren zijn de arbeidsvoorwaarden goed geregeld. Het is geen perfect systeem, maar welke is dat wel? Toen kwam Europa. Vrije markt, van diensten, goederen en personen. Weet je, zelfs als socialist kan ik daar tot op zekere hoogte mee in komen.

Maar je ziet al jaren het volgende gebeuren: arbeidsmigranten worden naar Nederland gehaald om zo goedkoop mogelijk hier te werken. Vaak via uitzendbureaus, en verrassing: hoe wordt er geconcurreerd? Op arbeidsvoorwaarden als loon en werktijden. Huisvesting speelt hierin ook een rol. Dit vinden wij niet eerlijk.

Gelijke kansen arbeidsmarkt (motie!)

Want de kop was onlangs dan wel: arbeidsmigranten verdringen geen banen, maar als je doorleest zie je op bepaalde delen van de arbeidsmarkt dat wel degelijk gebeurd. Vooral bij ongeschoold of weinig geschoolde arbeid. In de landbouw, maar ook zeker in de logistiek.

En vraag je je misschien af: wat is de rol van de provincie hierin? Simpel:

1. We moeten ons bewust zijn van de mechanismes die hierachter zitten
2. De provincie heeft wel degelijk een rol, een taak zelfs, om de werkgelegenheid te bewaken.

Voorzitter. Daartoe dient de SP dan ook, samen met de PvdA een motie in. De provincie is met grote regelmaat in gesprek met bedrijven. Om ze hier naartoe te halen, want dat is goed voor de economie en werkgelegenheid! Prima! Maar wat ons betreft doen we dat alleen met bedrijven waar we de afspraak mee kunnen maken dat ze voor iedereen gelijke arbeidsvoorwaarden hanteren. Doen ze dat niet, zijn ze wat ons betreft niet welkom.

Huisvesting migranten

Dan nog even specifiek aandacht voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Met name seizoensarbeiders. Het gaat om vele duizenden mensen. Dat moet fatsoenlijk gebeuren. Tegelijkertijd maken omwonenden zich zorgen. Hoe gaat de provincie hier straks mee om? Ik realiseer me dat hier druk aan gewerkt wordt. Ik hoor graag de stand van zaken.

Praktische opleidingen

Er wordt hier in dit huis vaak prat gegaan op de vele ‘campussen’ in Brabant. We hebben er 18, er is zelfs een kaart van! Zorg, agro, HighTech. Fantastisch. Ook de samenwerking met onderwijs is mooi. HBO’s, universiteiten en ook MBO’s zijn hierbij betrokken. Mooi. Maar wat ik eigenlijk een beetje mis:

We staan aan de vooravond van grote transities in de duurzaamheid als het gaat om energie en de landbouw. Daar gaan we ambachtslieden voor nodig hebben. Installateurs, elektriciens, bouwers. Ik vraag me zomaar even hardop af: waarom is er nog Ambachtencampus? Wat mij betreft moet dit ‘echte’ werk veel meer gewaardeerd worden. Deze groep is volgens mij vele malen belangrijker voor onze economie dan allerlei consultants. Zij vormen de brandstof van de banenmotor.

Milieu en natuur

Ik heb het al eerder even gehad over milieumaatregelen die we vorig jaar genomen hebben. Ik wil daar nog iets anders over kwijt. Zoals u weet is er deze week nog wel het een en ander gebeurd rondom de PAS

PAS

Ik denk dat het de actualiteit dan past om het hier vandaag aandacht voor te vragen, want de uitspraak van het Europees Hof kan nogal wat gevolgen hebben. Paar belangrijke punten:

• Voor beweiding en bemesting gaan wellicht vergunningen nodig zijn, wat tot nu niet het geval was
• Er moet veel steviger wetenschappelijk bewijs komen over de effecten van maatregelen genomen ter vermindering van de stikstofdepositie
• En zolang dat het onzeker is dat maatregelen het beoogde effect hebben, mogen ze niet genomen worden

De hele PAS-systematiek wordt eigenlijk zo onderuitgehaald. De Raad van State is nu aan zet. Daarna zal de Rijksoverheid al dan niet tot actie over moeten gaan. Tot die tijd leven we in onzekere PAS-tijden.

Nu is de provincie uitvoerder van de PAS-regelgeving, dus ook hier zal er de nodige onzekerheid zijn. Wat ik graag wil weten van GS is hoe zij nu met deze onzekerheid omgaan. Ik kan met goed voorstellen dat lang niet alle gevolgen nu al in beeld zijn, maar kan GS hier alvast een voorschot op geven? Maar wat de SP betreft: tot er zekerheid is, geen nieuwe vergunning verlenen.

Gaswinning

Nog meer actualiteit: Minister WIebes gaat toch door met de gaswinning in Brabant. Ik kan daar heel kort over zijn. Dit laten we niet zomaar gebeuren. Ik heb eerder aangegeven dat ik graag samen met mensen actie onderneem. Desnoods ga ik samen met een groep actievoerders kamperen op het terrein van Vermilion. Maar neem maar van mij aan: actie is onderweg. Vraag aan GS: blijven jullie de bewoners en gemeenten rondom het gasveld, of gasvelden, want Loon op Zand en Tilburg staat ook nog wat te wachten, steunen? Is GS in bereid om in beroep te gaan? Waarom wel of niet?

Legionella

Legionella. Waterzuiveringsinstallaties blijken een bron van legionellabesmettingen te zijn. Tegelijkertijd is daar weinig over bekend en is er nauwelijks beleid. Instanties wijzen na elkaar. Ik ben erg benieuwd naar het standpunt van het college: hoe pakken we deze besmettingsrisico’s aan?

Mobiliteit

De Proefcasus Eindhoven Airport zal volgend jaar uitmonden in een advies van de verkenner ( de hr. Van Geel) aan de minister. Daarop zal de minister aan de partijen van de Stuurgroep, waar GS deel aan neemt, om een reactie op dat advies vragen. Dat is leuk, maar wat ons betreft zou PS hier ook iets over moeten kunnen zeggen. Wij zouden van GS graag horen of zij ons hun voorgenomen reactie richting de Minister, PS vooraf hierover de gelegenheid willen geven daar iets van te vinden?

Er staat, dat in 2019 daadwerkelijk wordt gestart met de realisatie van de N69. Betekent dit, dat de problemen rond de aansluiting van de N69 op de A67 bij Veldhoven opgelost zijn en op goedkeuring kunnen rekenen? Want het is nogal een duur waagstuk om de aanleg te starten, als dat (nog) niet zeker is. Graag een reactie van GS hierop.

Er zou ook begonnen worden in 2019 met het aanbestedingstraject van het voorkeursalternatief rond de N65. Is het dan ook duidelijk hoe de financiering daarvan daaruit gaat zien?

Bestuur en financien

Nog een keer Eindhoven Airport. Nee, ik ga nu even niet beginnen over het aantal vluchten. Nee, ik wil het even over wat anders hebben: dividend uitkering.

Ik heb begrepen er afspraken zijn gemaakt over het percentage dat uitgekeerd wordt, maar dat al jaren minder uitgekeerd wordt dan afgesproken. Mijn vraag aan GS is: hoe zit dat?

Catering

Als eerste een compliment. Wij hebben gevraagd om een wat soberdere en daarmee goedkopere catering. Dat is in de nieuwe aanbesteding gelukt. Mooi. Maar, voorzitter: wij hadden ook gevraagd serieus te onderzoeken of we het personeel in eigen dienst zouden kunnen nemen. Wat is er met dat verzoek gebeurd?

Voorzitter. Als socialist ben ik zeker nog niet klaar, met mijn bijdrage voor nu wel.