Noord-Brabant

Hieronder de tekst zoals uitgesproken door SP Statenlid Maarten Everling bij de themavergadering over de transitie in de landbouw vandaag.

Voorzitter,

Inleiding
Laat ik beginnen te zeggen dat de plannen zoals ze er nu liggen getuigen van enorme lef. Zowel vriend als vijand zal dit niet kunnen ontkennen. Als SP’er hou ik hier wel van. Het lef hebben zaken echt aan te pakken.

Tegelijkertijd besef ik dat de maatregelen voor boeren zeer heftig zijn. Eerlijk toegegeven: ik zou mezelf ook klemgezet voelen. MAAR, voorzitter, iets of iemand klemzetten kan nooit door één enkele partij gedaan worden, daar is minimaal een tweede voor nodig. Zo ook hier.

Ja. De voorgestelde maatregelen zijn ontegenzeggelijk heftig, maar aan de andere kant hebben we ook te maken met heftige problematiek dat aangepakt moet worden. Problematiek dat al langere tijd speelt en dat tot voor kort ondanks afspraken, beloften en convenanten nooit écht aangepakt werd. Die tijd is nu voorbij.

Voorzitter, ik heb een aantal thema’s waar ik wat dieper op in wil gaan.

Afromingspercentage
Ik begin met de staldering, daar staan we positief tegenover. Echter vragen wij ons af of het huidige voorstel wel tot een echte standstill, laat staan een daling van het aantal dieren zal leiden. GS lijkt daar ook aan te twijfelen en merkt dit zelf op in de Statenmededeling. De SP pleit er dan ook voor om alsnog een afromingspercentage van 5% op te nemen. Graag horen wij hoe GS hier tegenover staat en waarom zij dit niet hebben opgenomen.

Mestcapaciteit + mest v buiten Brabant
Dan het volgende. In de stukken staat vermeld dat de sturing op capaciteit van de mestbewerker wordt losgelaten. Wat wordt hier exact mee bedoeld? Betekent dit dus dat er geen grens meer zit aan de capaciteit van de bewerker en kunnen we hierdoor meer megabewerkers als MACE verwachten? Dit lijkt ons niet de bedoeling. En stellen we een grens aan de afstand dat onbewerkte mest mag reizen? En daarnaast: ik mag hopen dat we de eis dat in Brabant alleen Brabantse mest bewerken niet los gaan laten, mij lijkt het logisch, maar de Statenmededeling rept hier geen woord over. Graag een reactie.

Kanttekeningen ondersteuning lobby mineralen uit mest
Ook wil ik nog enkele kanttekeningen zetten bij delen van het verdienmodel van mestbewerking. Dan heb ik het met name over mineralenconcentraat. In Mest met beleid  wordt aangegeven dat de kwaliteit van mineralenconcentraat flink omhoog moet om rendabel te worden. Nu zit er rond de 1% stikstof en 1% kalium in concentraat, dit zou minimaal 10% stikstof en rond 1% kalium moeten zijn.

Vraag is of het technisch wel zo makkelijk kan, met de huidige stand van de techniek durf ik dat namelijk te betwisten. Daar komt bij dat bij de huidige techniek het concentraat ook andere stoffen bevat die er toch echt eerst uit zullen moeten. Dan heb ik het over medicijnresten, hormonen, zware metalen en eventuele andere pathogene stoffen. Mijn vraag is eigenlijk: is het wel zo verstandig om als politiek nu een lobby te gaan ondersteunen om mineralenconcentraat een zelfde status te geven als kunstmest?

Daar komen ook nog zorgen van de afzetbaarheid van stikstof bij. De kosten voor de transport van stikstof zijn zo hoog dat het boven de 25 kilometer al niet meer rendabel is, bovenop het feit dat eigenlijk door heel onze regio heen al een flinke overschot aan stikstof bestaat.

Sociale gevolgen en stoppende boeren
Graag wil ik nog een ander aspect bespreken. We zijn de naam Socialistische Partij niet waard als we niet alle sociale aspecten van het plan zouden bespreken. Dat er actie ondernomen moet worden voor een leefbare en gezonde omgeving is duidelijk, dat is de ene kant. Voor de andere kant moeten we echter ook aandacht hebben, voor de eerder genoemde boeren die zich klemgezet voelen. Voor boeren die op de goede weg zitten moet perspectief geboden kunnen worden. Ik hoor graag concreet van GS hoe zij dit zien.

Een perspectief is stoppen. Hoe wordt er voorkomen dat deze boeren in een zwart gat vallen? Zal er gewerkt gaan worden aan een soort sociaal plan? Gezien de ontwikkelingen, oa rond derogatie, zal dit ook met Den Haag dringend besproken moeten worden. Is er ook niet een slimme combinatie te maken tussen stoppende boeren en boeren die wel verder kunnen en willen?

Losse opmerkingen
Tot slot nog wat losse opmerkingen:
- We hebben het hier over een transitie naar een duurzame landbouw. De stikstofproblematiek is daar onlosmakelijk aan verbonden. Terecht dat er maatregelen genomen worden.
- Wij willen duurzame boeren de ruimte geven te ontwikkelen, evenals andere bedrijvigheid. Nu wordt ontwikkelruimte voor het grootste deel door de intensieve veehouderij opgeslokt. Dit staat andere ontwikkelingen in de weg.
- Ik heb het vaker gezegd: de SP deelt niet het heilige geloof in enkel technische oplossingen om verschillende redenen.
- Moeten we niet staldering voor melkvee achter de hand houden als de landelijke maatregelen rond fosfaat op niets uitlopen?

Ik kan nog veel meer zeggen, maar hier laat ik het bij.

Dank.