Noord-Brabant

Inleiding
(In deze tekst is o.a. gebruik gemaakt van de brochure DAG TAG, die de SP-fractie in de Tweede Kamer in oktober 2013 geschreven heeft, en die te downloaden is via de landelijke SP-site)
Tot en met 1990 is in Nederland op veel plaatsen (steenkool)teer als bindmiddel in asfalt gebruikt in plaats van (uit olie afkomstige) bitumen. Vanaf 1 januari 1991 heeft men in de CAO afgesproken geen (steenkool)teer meer te gebruiken voor nieuwe wegen vanwege de giftigheid van dit materiaal. Dat betekende dat teerhoudend asfalt, dat uit renovatie e.d. van oudere wegen afkomstig was, niet meer hergebruikt mocht worden voor de oppervlaktelaag van nieuwe wegen.
Wel was het nog toegestaan dit teerhoudende asfalt in de granulaatvorm (TAG) te gebruiken als funderingslaag voor nieuwe wegen. In 2001 maakte minister van Milieu Pronk ook hier een eind aan. Hij wilde dat alle teerhoudend asfalt uit de keten genomen werd.

De giftigheid van teer wordt veroorzaakt doordat het materiaal, soms grote, hoeveelheden polycyclische aromaten bevat (PAK’s, in de vaktaal PAK10). Die zijn kankerverwekkend. Deze kunnen vernietigd worden door thermische reiniging (“uitgloeien”). Reinigen is in praktijk vernietigen. Dat is een beproefd technisch procédé dat, mits modern vormgegeven en goed gereguleerd, de taak adequaat en milieuhygienisch verantwoord kan uitvoeren. In Brabant staat een dergelijke installatie bij de ATM in Moerdijk, en is er een aanvraag voor een vergunning voor een dergelijk proces ingediend door de firma Jansen Recycling op het industrieterrein Ekkersrijt, Son&Breugel.
Nu is het probleem dat er een dubbel normsysteem bestaat.
In Nederland geldt asfalt als teerhoudend als er meer dan 75 mg/kg PAK10 in zit. Dan moet het worden gereinigd.
Voor de im- en export binnen de EU wordt sinds juli 2007 een andere norm gebruikt (de EVOA-norm). Daarin geldt een exportverbod als er in asfalt meer dan 50 mg/kg Benzo(a)pyreen (BaP) . BaP is één lid van de grote familie PAK’s. Het BaP-gehalte wordt vaak als kengetal gebruikt, omdat BaP binnen de PAK-familie een van de krachtigste carcinogenen is.
Het conflict ontstaat omdat het geheel aan PAK10’s gemakkelijk boven de 75 mg/kg kan zitten, terwijl toch het BaP-gehalte onder de 50 mg/kg zit.
Thermisch reinigen kost ongeveer €25 per ton, en exporteren ca €17 tot 20 per ton. Er ligt nog ongeveer 35 miljoen ton TAG onder de wegen in Nederland. Het gaat dus om grote financiële belangen.
Tot voor kort legde de overheid inderdaad per ton een bedrag van €25 op tafel. Mogelijk gebeurt dat nog steeds. Of de ontvangers van die €25 altijd inderdaad deden (en doen) wat ze voor dat bedrag geacht werden te doen, is een tweede.
De combinatie van dit alles bewerkt dat slechts ongeveer de helft van het TAG in Nederland thermisch gereinigd wordt. De andere helft wordt geëxporteerd naar met name Estland en Letland en vergiftigt daar de werknemers en het milieu. Dat was niet de bedoeling van het Nederlandse beleid. Dat is, zoals staatssecretaris Mansvelt nog eens expliciet gezegd heeft, gericht op volledige thermische reiniging.
De standaarduitdrukking “afvoeren naar een erkende verwerker” zegt dus niet alles, omdat die erkende verwerker daarna juridisch gerechtigd is het uit te voeren als aan de BaP-voorwaarde voldaan is. Wat dus op grote schaal gebeurt, omdat het goedkoper is.
Het gevolg daar weer van is dat de bona fide bedrijven in de sector met een ondercapaciteit kampen voor hun thermische reinigingsinstallaties, en onverdiend een slechte naam krijgen door het gedrag van collega’s.
Daarom hebben twee grote thermische reinigers (de ATM en REKO, vallend onder de Van Bentumgroep) een convenant gesloten waarin ze zich verplichten alle aangeboden TAG te reinigen (en dus niets te exporteren). Dit wordt gegarandeerd met een certificaat. Daarmee hoopt dit deel van de sector bij te dragen aan de uitvoering van de motie-Bashir (SP) in de Tweede Kamer, waarin hierom gevraagd wordt. De stap leidde tot de oprichting van de TAG Monitorings Commissie. Niet alle firma’s met een thermische reinigingsinstallatie doen echter mee.
Ook een deel van de wegbeheerders die zich van asfalt ontdoen, heeft een code getekend, de Code Milieu Verantwoord Wegbeheer (CMVW). Wegbeheerders zijn voor nagenoeg 100% overheden. Niet alle overheden hebben dus de CMVW getekend. Nog sterker, er zijn overheden die ronduit toegeven dat ze om financiële redenen zo weinig geld voor het verwijderen van TAG betalen, dat slechts export mogelijk is. In Brabant betreft het de gemeente Boxtel en elders in Nederland gemeenten als Loppersum, Kerkrade, Heerlen, Sittard-Geleen, Hattum, Papendrecht en mogelijk Bedum.
Een wegbeheerder kan op een eenvoudige manier borgen dat TAG thermisch gereinigd wordt door dat in het bestek voor de renovatie van een weg op te nemen. In plaats van de woorden “… afvoeren naar een erkend verwerker…” moet de bestekstekst dan luiden “ … thermisch reinigen door een erkend verwerker… “. Van bovengenoemde gemeentes staat vast dat ze deze bestekstekst niet willen.
Vragen
Naar aanleiding van de in Nederland bestaande situatie heeft de SP voor de Brabantse situatie de volgende vragen:

1) Is het College van GS bekend met de giftigheid van TAG en met de kenmerken van de
wettelijke regelingen rond deze stof?
2) Heeft de provincie Noord-Brabant de code CMVW ondertekend?
3) Hoeveel TAG komt er jaarlijks ongeveer vrij in Noord-Brabant? Kunt u dit uitsplitsen
naar Rijkswegen, provinciale wegen en gemeentelijke wegen?
4) Hoe gaan GS in het bestek van te renoveren provinciale wegen om met vrijkomend
TAG? Wordt alleen in algemene zin “afvoer naar een erkende verwerker geeist” of
wordt expliciet “thermische reiniging” geëist?
5) Mocht uw College tot nu toe alleen de standaardpassage “afvoer naar een erkende
verwerker” gebruiken, is het College dan bereid dit aan te passen door in nieuwe
bestekken expliciet “thermische reiniging” als voorwaarde op te nemen?
6) Daar waar de letter en de geest van de wet in zulke belangrijke mate van
concentraties afhangen, rijst de vraag of uw College deze concentraties in af te
voeren provinciaal asfalt kent. Laat het College deze concentraties standaard zelf
meten door eigen ambtenaren of door een onafhankelijk bedrijf, of vertrouwt u in
deze op de verwerker?
7) Wat betaalt de provincie Noord-Brabant nu voor het verwerken van één ton TAG?
Als dat het tarief voor thermisch reinigen is (dus ongeveer €25/ton), heeft uw College er
dan zicht op of het voor dit tarief aangeleverde TAG daadwerkelijk thermisch gereinigd is?
Als dat een bij export behorend tarief is (dus ca €17 a 20/ton), hoe kan de provincie dan
verantwoorden dat zij handelt in strijd met de bedoeling van het landelijk beleid?
8) Het Thermisch reinigen - convenant staat open voor deelname van nieuwe TAG-
verwerkende inrichtingen. Het eerder genoemde bedrijf Jansen Recycling zal een
nieuwe speler op de markt zijn, als de vergunning verleend wordt en in praktijk
gebracht. Is het mogelijk om in milieuvergunning van Jansen Recycling (waarvoor de
provincie bevoegd gezag is) een bepaling op te nemen dat aansluiting bij het
thermisch reinigen – convenant van REKO en ATM verplicht is?
9) Weet uw College meer dan wat tot nu toe bekend is over de termijn, waarop het op
volledig thermisch reinigen gerichte beleid dat staatssecretaris Mansvelt zegt te
voeren, tot daadwerkelijk resultaat zal leiden?
10) Als die termijn erg lang is, biedt de milieu- en afvalstoffenwetgeving dan met
overcapaciteit beredeneerde aanknopingspunten om de behandeling van nieuwe
aanvragen om thermisch te mogen reinigen tijdelijk op te schorten?