Noord-Brabant

Bezuinigingen zorgen in Brabant, net als in de rest van Nederland, voor een enorme kaalslag in het culturele veld. Subsidies worden stopgezet, soms tot 100%, en daarmee vallen gezelschappen om, gerespecteerde en gerenommeerde net zo goed als vernieuwende en veelbelovende. De prijs van een kaartje wordt met 13% verhoogd en daarmee krijgen theaters, muziekcentra en andere culturele instellingen het zwaar te verduren. Welke van de kleine ateliers en kunstpodia zullen er overleven? De bibliotheek en de muziekschool dreigen uit de wijk te verdwijnen. Met de cultuureducatie op scholen is het al lang slecht gesteld. En vergeet niet dat ook de recessie nog niet voorbij is. Veel mensen doen het nog steeds kalmaan met uitgaven, zo niet uit noodzaak dan toch uit voorzichtigheid.

De poten worden onder de stoel van de cultuursector uitgezaagd. Artiesten komen zonder werk en voor een steeds grotere groep mensen wordt deelnemen aan of genieten van kunst onbetaalbaar. En wat eenmaal afgebroken is, kun je alleen met grote moeite weer opbouwen. Bij een dergelijke stand van zaken vragen wij ons langzamerhand toch af of het wel verantwoord is om 100 miljoen (en waarschijnlijk méér) uit te geven aan Brabantstad Culturele Hoofdstad, een project van ‘misschien’ en ‘wellicht’ met veel teveel onzekere factoren.

Het enthousiasme om mee te dingen naar de titel Culturele Hoofdstad neemt zienderogen af in de vijf steden die Brabantstad vormen. Alle steden staan voor gigantische bezuinigingsopgaven. Eindhoven € 55 miljoen, Tilburg € 42 miljoen, Breda 40 miljoen. Tegelijkertijd wordt van deze steden gevraagd om elk € 10 miljoen te investeren in een onderneming met een allesbehalve zekere uitkomst. Waar moet een stad als Helmond, de armste gemeente van Brabant, zo niet van heel Nederland, dat geld vandaan toveren? En staan daar reële inkomsten tegenover waar ook het arme deel van Helmond iets aan heeft of is het alleen een overdracht van cultuurmiddelen naar horeca en toerisme, voor mensen van buiten de stad? Citymarketing is tegenwoordig, zeg maar, hét ding van gemeentebesturen. En vestigingsklimaat natuurlijk. Dat het leefklimaat op alle fronten achteruitholt, daar lijkt men zich niet zo druk om te maken.

De hamvraag blijft: hoe stelt men zich voor om van BrabantStad Culturele Hoofdstad een succes te maken als de culturele sector, die deze grote uitdaging moet aangaan, uitgekleed en gedecimeerd wordt? Een in 2011 opgeheven orkest kan bezwaarlijk een bijdrage leveren aan grootse plannen die in 2018 gerealiseerd moeten worden. Aan een zangeres die een dezer dagen haar laatste aria in Brabant zingt, heb je niet veel meer als heel misschien in 2018 BrabantStad culturele hoofdstad wordt. En kunnen Tilburg en Eindhoven van die 10 miljoen niet beter twee musea (Scryption en Kunstlicht) openhouden die nu op de nominatie staan om gesloten te worden?

De provincie heeft wel 50 miljoen om uit te geven, maar wat als steden afhaken omdat ze het niet meer kunnen betalen? Moeten die steden dat trouwens wel willen in een tijd dat zoveel kunstenaars en culturele instellingen in nood komen? Om nog maar te zwijgen van de rest. Moet de provincie dat wel willen?
In de huidige omstandigheden lijkt het ons veel beter om die 100 miljoen rechtstreeks te investeren in de cultuursector. Om dat wat van waarde is te behouden en dat wat een belofte inhoudt voor de toekomst een kans te geven zich te ontwikkelen. Daar heb je een culturele infrastructuur voor nodig en een versterking van de basis. Het betekent tegen de stroom van het afbraakbeleid in zwemmen en niet je geld verspillen aan dubieuze marketingtrends.
Dan krijgen we in 2018 misschien niet de naam culturele hoofdstad, maar hebben we wel belangrijke culturele basisvoorzieningen overeind gehouden. En dat is wat telt, tenslotte: Niet BrabantStad Culturele Hoofdstad maar cultuur van en voor mensen in Brabant en (ver) daarbuiten.

Marijke Kamphorst Mia van Boxtel